UZRU
Reklama materiallariga talablari
Umumiy qoidalar
Ushbu talablar O‘zbekiston Respublikasi hududida tarqatiladigan 2GIS Mahsulotlaridan foydalanib reklama joylashtirishda qo‘llanilishi shart.
O‘zbekiston Respublikasi hududida reklamani ishlab chiqarish va tarqatish bilan bog‘liq munosabatlar O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 723-I-sonli “Reklama to‘g‘risida”gi Qonuni, Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining 2001-yil 26-martdagi 4-sonli qarori bilan tasdiqlangan Reklamani joylashtirish to‘g‘risidagi nizom (keyingi o‘rinlarda Nizom deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 2-iyuldagi O‘RQ-478-sonli “Jamoat joylarida chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni cheklash to‘g‘risida”gi Qonuni hamda O‘zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qo‘llaniladi:
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasiga qonuniylik, aniqlik, ishonchlilik, reklamadan foydalanuvchiga zarar, shuningdek ma’naviy zarar yetkazmaydigan shakllar va vositalardan foydalanish reklamaga doir asosiy talablardir.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasiga asosan reklamada quyidagilar taqiqlanmaydi:
ishlab chiqarilishi yoki realizatsiya qilinishi qonunchilik bilan taqiqlangan mahsulot to‘g‘risida axborot tarqatish;
jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeiga qarab, boshqa holatlarga ko‘ra kamsitish yoki o‘zga shaxslarning mahsulotini badnom etish;
qonunchilikning buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan, fuqarolarning sog‘lig‘i yoki hayotiga va atrof muhitga zarar yetkazuvchi yoxud zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan, shuningdek xavfsizlik vositalariga e’tiborsizlik tuyg‘usini uyg‘otuvchi harakatlarga da’vat qilish;
majburiy sertifikatlashtirilishi zarur bo‘lgan yoki ishlab chiqarilishi yoxud realizatsiya qilinishi uchun maxsus ruxsatnoma (litsenziya) bo‘lishi talab etiladigan mahsulotni tegishli sertifikati, litsenziyasi bo‘lmay turib reklama qilish;
agar mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risidagi qonunchilikda boshqacha qoida nazarda tutilgan bo‘lmasa, boshqa mahsulot reklamasida qo‘llaniladigan umumiy yechim, matn, tasvir, musiqali yoki ovozli ohanglarni aynan takrorlash (taqlid yoki o‘xshatma qilish);
– jismoniy shaxsning nomi yoki tasviridan uning roziligisiz foydalanish;
– pornografiyani tarqatish.
– axborot mazmunining buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan xorijiy so‘z va iboralardan foydalanish;
– mahsulot davlat organlari yoxud ularning mansabdor shaxslari tomonidan ma’qullanganligini ko‘rsatish;
ishtirok etish uchun muayyan mahsulotni olish sharti qo‘yilgan rag‘batlantiruvchi lotereya, tanlov, o‘yin yoki shunga o‘xshash boshqa tadbir o‘tkazishni tadbirning tashkilotchisini, uni o‘tkazish qoidalari va muddatlarini, bunday tadbir haqidagi axborot manbaini, mukofotlar yoki yutuqlar miqdorini, ularni olish muddatlari, joyi va tartibini ko‘rsatmagan holda reklama qilish;
mahsulotni tovar belgisi yoki xizmat ko‘rsatish belgisi reklama qilish taqiqlangan yoxud reklama qilishga nisbatan tegishli cheklovlar yoki talablar belgilangan mahsulotning tovar belgisi yoki xizmat ko‘rsatish belgisi bilan adashtirib yuborish darajasida bir xil yoxud unga aynan o‘xshash bo‘lgan boshqa mahsulotning reklamasi ko‘rinishida reklama qilish.
Ushbu talablar O‘zbekiston Respublikasi hududida tarqatiladigan 2GIS Mahsulotlaridan foydalanib reklama joylashtirishda qo‘llanilishi shart.
O‘zbekiston Respublikasi hududida reklamani ishlab chiqarish va tarqatish bilan bog‘liq munosabatlar O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 723-I-sonli “Reklama to‘g‘risida”gi Qonuni, Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining 2001-yil 26-martdagi 4-sonli qarori bilan tasdiqlangan Reklamani joylashtirish to‘g‘risidagi nizom (keyingi o‘rinlarda Nizom deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 2-iyuldagi O‘RQ-478-sonli “Jamoat joylarida chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni cheklash to‘g‘risida”gi Qonuni hamda O‘zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar qo‘llaniladi:
- reklama – har qanday reklama vositalaridan foydalangan holda tarqatiladigan, mazmuni O‘zbekiston Respublikasi hududida bo‘lgan reklamadan foydalanuvchilarga qaratilgan va reklama obyektiga e’tiborni jalb qilish, unga bo‘lgan qiziqishni shakllantirish yoki qo‘llab-quvvatlash, shuningdek uni bozorda bevosita yoki bilvosita foyda (daromad) olish maqsadida ilgari surish uchun mo‘ljallangan maxsus axborot;
- reklama beruvchi – reklamani tayyorlash va (yoki) tarqatish uchun unga buyurtmachi bo‘lgan shaxs;
- reklama tayyorlovchi – reklama tayyorlashni to‘liq yoki qisman amalga oshiruvchi shaxs;
- reklama tarqatuvchi – reklama vositalari orqali reklama tarqatishni amalga oshiruvchi shaxs;
- reklamadan foydalanuvchi – reklama yo‘naltirilgan shaxs yoki shaxslar guruhi;
- reklama vositalari – reklamani undan foydalanuvchiga yetkazish uchun ishlatiladigan vositalar;
- mahsulot – tovarlar, ishlar, xizmatlar;
- aksilreklama – noto‘g‘ri (insofsiz, bila turib yolg‘on) reklama keltirib chiqargan yoki keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan oqibatlarni bartaraf etish maqsadida tarqatiladigan raddiya.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasiga qonuniylik, aniqlik, ishonchlilik, reklamadan foydalanuvchiga zarar, shuningdek ma’naviy zarar yetkazmaydigan shakllar va vositalardan foydalanish reklamaga doir asosiy talablardir.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasiga asosan reklamada quyidagilar taqiqlanmaydi:
ishlab chiqarilishi yoki realizatsiya qilinishi qonunchilik bilan taqiqlangan mahsulot to‘g‘risida axborot tarqatish;
jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeiga qarab, boshqa holatlarga ko‘ra kamsitish yoki o‘zga shaxslarning mahsulotini badnom etish;
qonunchilikning buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan, fuqarolarning sog‘lig‘i yoki hayotiga va atrof muhitga zarar yetkazuvchi yoxud zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan, shuningdek xavfsizlik vositalariga e’tiborsizlik tuyg‘usini uyg‘otuvchi harakatlarga da’vat qilish;
majburiy sertifikatlashtirilishi zarur bo‘lgan yoki ishlab chiqarilishi yoxud realizatsiya qilinishi uchun maxsus ruxsatnoma (litsenziya) bo‘lishi talab etiladigan mahsulotni tegishli sertifikati, litsenziyasi bo‘lmay turib reklama qilish;
agar mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risidagi qonunchilikda boshqacha qoida nazarda tutilgan bo‘lmasa, boshqa mahsulot reklamasida qo‘llaniladigan umumiy yechim, matn, tasvir, musiqali yoki ovozli ohanglarni aynan takrorlash (taqlid yoki o‘xshatma qilish);
– jismoniy shaxsning nomi yoki tasviridan uning roziligisiz foydalanish;
– pornografiyani tarqatish.
– axborot mazmunining buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan xorijiy so‘z va iboralardan foydalanish;
– mahsulot davlat organlari yoxud ularning mansabdor shaxslari tomonidan ma’qullanganligini ko‘rsatish;
ishtirok etish uchun muayyan mahsulotni olish sharti qo‘yilgan rag‘batlantiruvchi lotereya, tanlov, o‘yin yoki shunga o‘xshash boshqa tadbir o‘tkazishni tadbirning tashkilotchisini, uni o‘tkazish qoidalari va muddatlarini, bunday tadbir haqidagi axborot manbaini, mukofotlar yoki yutuqlar miqdorini, ularni olish muddatlari, joyi va tartibini ko‘rsatmagan holda reklama qilish;
mahsulotni tovar belgisi yoki xizmat ko‘rsatish belgisi reklama qilish taqiqlangan yoxud reklama qilishga nisbatan tegishli cheklovlar yoki talablar belgilangan mahsulotning tovar belgisi yoki xizmat ko‘rsatish belgisi bilan adashtirib yuborish darajasida bir xil yoxud unga aynan o‘xshash bo‘lgan boshqa mahsulotning reklamasi ko‘rinishida reklama qilish.
2GIS mahsulotlarida reklama joylashtirishga cheklovlar
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 7-moddasiga asosan quyidagi reklamalar taqiqlanadi:
– faqat voyaga yetganlarga mo‘ljallangan yoki voyaga yetmaganlarning olishi yoxud iste’mol qilishi taqiqlangan mahsulotni voyaga yetmaganlar iste’mol qilayotgan yoki undan foydalanayotgan tasvir tushirilgan reklama;
– voyaga yetmaganlarni mahsulot olishga yoki reklama qilinayotgan mahsulotni olishni iltimos qilib uchinchi shaxslarga murojaat etishga da’vat qiluvchi reklama;
– haqiqiy yoki o‘yinchoq quroldan foydalanilgan reklama.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasiga asosan, noaniqligi, ikki xil ma’noni anglatishi, bo‘rttirib yuborishi, yashirib ketishi oqibatida, reklamani tarqatish vaqti, joyi va usuliga nisbatan qo‘yilgan talablarni va qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa talablarni buzishi natijasida reklamadan foydalanuvchilarni chalg‘ituvchi yoki chalg‘itishi mumkin bo‘lgan, shaxslarga, shuningdek davlatga zarar va ma’naviy zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan reklama noto‘g‘ri (insofsiz, bilaturib yolg‘on) reklama hisoblanadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 14-moddasiga asosan yashirin reklamaga yo‘l qo‘yilmaydi, yashirin reklama deganda, iste’molchining idrokiga uning o‘zi anglamagan holda ta’sir o‘tkazadigan, shu jumladan maxsus video ilovalardan (qo‘sh ovozli yozuvdan) foydalanish yo‘li bilan hamda boshqa usullar bilan ta’sir o‘tkazadigan reklamadir.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 15-moddasiga asosan qiyosiy reklama deganda raqobatchiga yoki uning tomonidan taqdim etilayotgan muayyan bir turdagi mahsulotga bevosita yoki bilvosita aynanlashtiriladigan reklamadir. Agar reklamada mahsulotning moddiy, muhim, ishonchli xossalari xolisona va insofli taqqoslansa, agar bunda reklama undan foydalanuvchini chalg‘itib qo‘ymasa va chalg‘itib qo‘yishi ham mumkin bo‘lmasa, reklama beruvchi bilan raqobatchining shaxsi yoki reklama beruvchining va raqobatchining tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish belgilari), firma nomi, mahsuloti aralashib ketmasa hamda raqobatchining ishchanlik obro‘sini yoki uning tovar belgisini (xizmat ko‘rsatish belgisini), firma nomini, mahsuloti yoki faoliyatini badnom etmasa, qiyosiy reklamaga yo‘l qo‘yiladi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 22-moddasiga asosan dori vositalari, kosmetika va maishiy kimyo vositalari reklamasiga nisbatan talablar belgilangan.
Dori vositalarining reklamasi:
a) tushunarli tilda bayon etilishi va quyidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi shart:dori vositasining to‘liq nomi (shu jumladan xalqaro farmakologik nomi) va ishlab chiqaruvchisining nomi;
b) ularni qo‘llash va ulardan foydalanishga qarshi ko‘rsatmalar mavjudligi, ularni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma bilan tanishish yoki mutaxassislar maslahatini olish zarurligi to‘g‘risida ogohlantirish bilan birga olib borilishi kerak. Ushbu ogohlantirishga dori vositalari reklamasining kamida 10 foizi ajratilishi kerak.
Quyidagi dori vositalarini reklama qilish taqiqlanadi:
– faqat shifokorning ko‘rsatmasi (retsepti) bo‘yicha beriladigan;
– tarkibida giyohvandlik vositalari va (yoki) psixotrop moddalari bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasida tibbiyotda qo‘llanishga ruxsat berilmagan dori vositalari.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining ruxsatisiz voyaga yetmaganlar uchun mo‘ljallangan dori vositalarini reklama qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Retseptsiz beriladigan dori vositalarining reklamasi:
a) dori vositasini nojo‘ya ta’sirlar mavjud emasligi jihatidan noyob, eng samarali, eng xavfsiz deb taqdim etmasligi;
b) dori vositasining tarkibiga, kelib chiqishiga, yangiligiga yoki patentlanganligiga nisbatan yanglishishlarga olib kelmasligi;
d) ishlab chiqaruvchi korxonalarning obro‘siga, iste’molchilarning dori-darmonlarning ta’siriga ishonchiga putur yetkazmasligi;
e) olimlar, sog‘liqni saqlash xodimlari, shuningdek o‘z mashhurligiga ko‘ra dori vositalaridan foydalanishni rag‘batlantirishi mumkin bo‘lgan davlat xizmatchilari yoki boshqa shaxslarning tavsiyalariga havola qilmasligi;
f) faqat yoki asosan bolalar uchun mo‘ljallangan materialni o‘z ichiga olmasligi;
g) ushbu dori vositasining xavfsizligi va samaradorligi uning tabiiy kelib chiqishi bilan bog‘liqligini tasdiqmasligi;
h) dori vositasi ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimcha, kosmetik mahsulot yoki gigiyena vositasi ekanligini ta’kidlamasligi;
i) reklama ta’sirini kuchaytirish maqsadida boshqa dori vositalari bilan noto‘g‘ri taqqoslashlarga yo‘l qo‘ymasligi;
j) shifokor maslahatini olmasdan yoki jarrohlik operatsiyalarining zarur emasligi haqida taassurot qoldirishi;
k) mazkur dori vositasining ta’siri kafolatlanganligi to‘g‘risidagi tasdiqni o‘z ichiga olmasligi;
l) inson salomatligi dori vositasini qabul qilmaslik oqibatida yomonlashishi mumkinligini uqtirmasligi kerak.
Ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimchalarning reklamasi:
a) ular dori vositalari hisoblanadi va (yoki) davolash xossalariga ega degan taassurotni uyg‘otmasligi;
b) ularni qo‘llash natijasida odamlar davolanganligiga, ularning ahvoli yaxshilanganligiga doir muayyan hollarga havolalarni o‘z ichiga olmasligi;
d) ularning qo‘llanilganligi munosabati bilan jismoniy shaxslar tomonidan bildirilgan minnatdorchilik izhorini o‘z ichiga olmasligi;
e) sog‘lom ovqatlanishni rad etishga undamasligi;
f) ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimchalarning va oziq-ovqat qo‘shimchalarining tadqiqotlar o‘tkazilganligi, davlat ro‘yxatiga olinganligi to‘g‘risidagi faktlarga havolalar qilish, shuningdek boshqa tadqiqotlar natijalaridan ularni qo‘llash uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri tavsiya shaklida foydalanish orqali dori vositalariga nisbatan afzalliklari haqidagi taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
Tegishli davlat organlarining maxsus ruxsatnomasini olmasdan kosmetika vositalari, maishiy kimyo mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlari, vitaminli va biologik faol oziq-ovqat qo‘shimchalarini qo‘llash va sotishni reklama qilish taqiqlanadi. Agar reklama qilinayotgan mahsulot majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo‘lsa, muvofiqlik sertifikatining ko‘chirma nusxasi kosmetika vositalari, vitaminli va biologik faol oziq-ovqat qo‘shimchalari, maishiy kimyo vositalari, oziq-ovqat mahsulotlari reklamasini joylashtirish uchun asos bo‘ladi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 22-1-moddasiga asosan energetik ichimliklar reklamasida bunday ichimliklarni haddan ziyod iste’mol qilishning zarari to‘g‘risidagi ogohlantirish, shuningdek bunday ichimliklarni iste’mol qilish tavsiya etilmaydigan shaxslar haqidagi axborot mavjud bo‘lishi kerak.
Energetik ichimliklar reklamasi ichimliklarni iste’mol qilish jarayonlarini namoyish etmasligi, ushbu jarayonlar iste’molchilarning ijtimoiy va sportga oid muvaffaqiyatga erishishi yoki jismoniy hamda ruhiy holati yaxshilanishi uchun muhim ahamiyatga ega degan taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 23-moddasi va Nizomga asosan tamaki, tamaki mahsulotlari va har qanday quvvatdagi alkogolli ichimliklar reklamasi taqiqlanadi. Reklamasida chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilish jarayonini namoyish etmasligi, ushbu jarayonlar iste’molchilarning ijtimoiy va sportga oid muvaffaqiyatga erishishi yoki jismoniy hamda ruhiy holati yaxshilanishi uchun muhim ahamiyatga ega degan taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
Alkogol va/yoki tamaki mahsulotlari savdosi bilan shug‘ullanuvchi do‘konlarni reklama qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
“Jamoat joylarida chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni cheklash to‘g‘risida”gi Qonunga muvofiq, chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni, shuningdek, ularni sotib olish joylarini reklama qilish taqiqlanadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 24-moddasiga asosan qurol-yarog‘ reklamasiga nisbatan quyidagi talablar belgilangan: qurol-yarog‘ni reklama qilish faqat maxsus nashrlarda, shuningdek bevosita ovchilik qurollarini realizatsiya qiluvchi savdo tashkilotlarining binolarida yoki tegishli ko‘rgazmalarda (tadbirlarda) amalga oshiriladi. Shunga muvofiq, 2GIS mahsulotlarida qurol-yarog‘ reklamasi taqiqlangan.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 25-moddasiga asosan qimmatli qog‘ozlarni va aholining mablag‘larini jalb etish bilan bog‘liq xizmatlarni reklamasining quyidagi xususiyatlari belgilangan.
Qimmatli qog‘ozlarni va aholining mablag‘larini (banklardagi, sug‘urta va shu kabilarni) jalb etish bilan bog‘liq xizmatlarni yoki shunday xizmat ko‘rsatayotgan shaxslarni reklama qilishni bunday faoliyat turi bilan shug‘ullanish huquqi borligini tasdiqlaydigan tegishli litsenziya bo‘lgan taqdirdagina amalga oshirish mumkin. Bunday xizmatlar yoki shunday xizmat ko‘rsatuvchi shaxslar reklamasida kutilayotgan daromadlar miqdorini, shuningdek bo‘lajak foyda (daromad) to‘g‘risidagi boshqa axborotni ma’lum qilish taqiqlanadi, kamida bir yillik yakunlarga ko‘ra amalda to‘langan foyda (daromad) bundan mustasno.
Reklamada qo‘llaniladigan ma’lumotdan quyidagi maqsadlarda foydalanish taqiqlanadi:
– urush, zo‘ravonlik va terrorizmni, shuningdek, diniy ekstremizm, separatizm va fundamentalizm g‘oyalarini targ‘ib qilish;
– O‘zbekiston Respublikasining mavjud konstitutsiyaviy tuzumini, hududiy yaxlitligini zo‘rlik bilan o‘zgartirishga da’vat etish;
– davlat siri bo‘lgan ma’lumotlarni yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan boshqa sirni oshkor etish;
– milliy, irqiy, etnik yoki diniy adovat qo‘zg‘atuvchi, shuningdek, fuqarolarning sha’ni va qadr-qimmatiga yoki ishchanlik obro‘siga putur yetkazuvchi, ularning shaxsiy hayotiga aralashishga yo‘l qo‘yuvchi axborotni tarqatish;
– pornografiyani, giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar va prekursorlarni targ‘ib qilish;
– qonunga muvofiq jinoiy va boshqa javobgarlikka sabab bo‘ladigan boshqa harakatlarni sodir etish.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 7-moddasiga asosan quyidagi reklamalar taqiqlanadi:
– faqat voyaga yetganlarga mo‘ljallangan yoki voyaga yetmaganlarning olishi yoxud iste’mol qilishi taqiqlangan mahsulotni voyaga yetmaganlar iste’mol qilayotgan yoki undan foydalanayotgan tasvir tushirilgan reklama;
– voyaga yetmaganlarni mahsulot olishga yoki reklama qilinayotgan mahsulotni olishni iltimos qilib uchinchi shaxslarga murojaat etishga da’vat qiluvchi reklama;
– haqiqiy yoki o‘yinchoq quroldan foydalanilgan reklama.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasiga asosan, noaniqligi, ikki xil ma’noni anglatishi, bo‘rttirib yuborishi, yashirib ketishi oqibatida, reklamani tarqatish vaqti, joyi va usuliga nisbatan qo‘yilgan talablarni va qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa talablarni buzishi natijasida reklamadan foydalanuvchilarni chalg‘ituvchi yoki chalg‘itishi mumkin bo‘lgan, shaxslarga, shuningdek davlatga zarar va ma’naviy zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan reklama noto‘g‘ri (insofsiz, bilaturib yolg‘on) reklama hisoblanadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 14-moddasiga asosan yashirin reklamaga yo‘l qo‘yilmaydi, yashirin reklama deganda, iste’molchining idrokiga uning o‘zi anglamagan holda ta’sir o‘tkazadigan, shu jumladan maxsus video ilovalardan (qo‘sh ovozli yozuvdan) foydalanish yo‘li bilan hamda boshqa usullar bilan ta’sir o‘tkazadigan reklamadir.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 15-moddasiga asosan qiyosiy reklama deganda raqobatchiga yoki uning tomonidan taqdim etilayotgan muayyan bir turdagi mahsulotga bevosita yoki bilvosita aynanlashtiriladigan reklamadir. Agar reklamada mahsulotning moddiy, muhim, ishonchli xossalari xolisona va insofli taqqoslansa, agar bunda reklama undan foydalanuvchini chalg‘itib qo‘ymasa va chalg‘itib qo‘yishi ham mumkin bo‘lmasa, reklama beruvchi bilan raqobatchining shaxsi yoki reklama beruvchining va raqobatchining tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish belgilari), firma nomi, mahsuloti aralashib ketmasa hamda raqobatchining ishchanlik obro‘sini yoki uning tovar belgisini (xizmat ko‘rsatish belgisini), firma nomini, mahsuloti yoki faoliyatini badnom etmasa, qiyosiy reklamaga yo‘l qo‘yiladi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 22-moddasiga asosan dori vositalari, kosmetika va maishiy kimyo vositalari reklamasiga nisbatan talablar belgilangan.
Dori vositalarining reklamasi:
a) tushunarli tilda bayon etilishi va quyidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi shart:dori vositasining to‘liq nomi (shu jumladan xalqaro farmakologik nomi) va ishlab chiqaruvchisining nomi;
b) ularni qo‘llash va ulardan foydalanishga qarshi ko‘rsatmalar mavjudligi, ularni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma bilan tanishish yoki mutaxassislar maslahatini olish zarurligi to‘g‘risida ogohlantirish bilan birga olib borilishi kerak. Ushbu ogohlantirishga dori vositalari reklamasining kamida 10 foizi ajratilishi kerak.
Quyidagi dori vositalarini reklama qilish taqiqlanadi:
– faqat shifokorning ko‘rsatmasi (retsepti) bo‘yicha beriladigan;
– tarkibida giyohvandlik vositalari va (yoki) psixotrop moddalari bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasida tibbiyotda qo‘llanishga ruxsat berilmagan dori vositalari.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining ruxsatisiz voyaga yetmaganlar uchun mo‘ljallangan dori vositalarini reklama qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Retseptsiz beriladigan dori vositalarining reklamasi:
a) dori vositasini nojo‘ya ta’sirlar mavjud emasligi jihatidan noyob, eng samarali, eng xavfsiz deb taqdim etmasligi;
b) dori vositasining tarkibiga, kelib chiqishiga, yangiligiga yoki patentlanganligiga nisbatan yanglishishlarga olib kelmasligi;
d) ishlab chiqaruvchi korxonalarning obro‘siga, iste’molchilarning dori-darmonlarning ta’siriga ishonchiga putur yetkazmasligi;
e) olimlar, sog‘liqni saqlash xodimlari, shuningdek o‘z mashhurligiga ko‘ra dori vositalaridan foydalanishni rag‘batlantirishi mumkin bo‘lgan davlat xizmatchilari yoki boshqa shaxslarning tavsiyalariga havola qilmasligi;
f) faqat yoki asosan bolalar uchun mo‘ljallangan materialni o‘z ichiga olmasligi;
g) ushbu dori vositasining xavfsizligi va samaradorligi uning tabiiy kelib chiqishi bilan bog‘liqligini tasdiqmasligi;
h) dori vositasi ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimcha, kosmetik mahsulot yoki gigiyena vositasi ekanligini ta’kidlamasligi;
i) reklama ta’sirini kuchaytirish maqsadida boshqa dori vositalari bilan noto‘g‘ri taqqoslashlarga yo‘l qo‘ymasligi;
j) shifokor maslahatini olmasdan yoki jarrohlik operatsiyalarining zarur emasligi haqida taassurot qoldirishi;
k) mazkur dori vositasining ta’siri kafolatlanganligi to‘g‘risidagi tasdiqni o‘z ichiga olmasligi;
l) inson salomatligi dori vositasini qabul qilmaslik oqibatida yomonlashishi mumkinligini uqtirmasligi kerak.
Ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimchalarning reklamasi:
a) ular dori vositalari hisoblanadi va (yoki) davolash xossalariga ega degan taassurotni uyg‘otmasligi;
b) ularni qo‘llash natijasida odamlar davolanganligiga, ularning ahvoli yaxshilanganligiga doir muayyan hollarga havolalarni o‘z ichiga olmasligi;
d) ularning qo‘llanilganligi munosabati bilan jismoniy shaxslar tomonidan bildirilgan minnatdorchilik izhorini o‘z ichiga olmasligi;
e) sog‘lom ovqatlanishni rad etishga undamasligi;
f) ovqatga qo‘shiladigan biologik faol qo‘shimchalarning va oziq-ovqat qo‘shimchalarining tadqiqotlar o‘tkazilganligi, davlat ro‘yxatiga olinganligi to‘g‘risidagi faktlarga havolalar qilish, shuningdek boshqa tadqiqotlar natijalaridan ularni qo‘llash uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri tavsiya shaklida foydalanish orqali dori vositalariga nisbatan afzalliklari haqidagi taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
Tegishli davlat organlarining maxsus ruxsatnomasini olmasdan kosmetika vositalari, maishiy kimyo mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlari, vitaminli va biologik faol oziq-ovqat qo‘shimchalarini qo‘llash va sotishni reklama qilish taqiqlanadi. Agar reklama qilinayotgan mahsulot majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo‘lsa, muvofiqlik sertifikatining ko‘chirma nusxasi kosmetika vositalari, vitaminli va biologik faol oziq-ovqat qo‘shimchalari, maishiy kimyo vositalari, oziq-ovqat mahsulotlari reklamasini joylashtirish uchun asos bo‘ladi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 22-1-moddasiga asosan energetik ichimliklar reklamasida bunday ichimliklarni haddan ziyod iste’mol qilishning zarari to‘g‘risidagi ogohlantirish, shuningdek bunday ichimliklarni iste’mol qilish tavsiya etilmaydigan shaxslar haqidagi axborot mavjud bo‘lishi kerak.
Energetik ichimliklar reklamasi ichimliklarni iste’mol qilish jarayonlarini namoyish etmasligi, ushbu jarayonlar iste’molchilarning ijtimoiy va sportga oid muvaffaqiyatga erishishi yoki jismoniy hamda ruhiy holati yaxshilanishi uchun muhim ahamiyatga ega degan taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 23-moddasi va Nizomga asosan tamaki, tamaki mahsulotlari va har qanday quvvatdagi alkogolli ichimliklar reklamasi taqiqlanadi. Reklamasida chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilish jarayonini namoyish etmasligi, ushbu jarayonlar iste’molchilarning ijtimoiy va sportga oid muvaffaqiyatga erishishi yoki jismoniy hamda ruhiy holati yaxshilanishi uchun muhim ahamiyatga ega degan taassurotni yuzaga keltirmasligi kerak.
Alkogol va/yoki tamaki mahsulotlari savdosi bilan shug‘ullanuvchi do‘konlarni reklama qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
“Jamoat joylarida chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni cheklash to‘g‘risida”gi Qonunga muvofiq, chilimlar va elektron sigaretalarni chekishni, shuningdek, ularni sotib olish joylarini reklama qilish taqiqlanadi.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 24-moddasiga asosan qurol-yarog‘ reklamasiga nisbatan quyidagi talablar belgilangan: qurol-yarog‘ni reklama qilish faqat maxsus nashrlarda, shuningdek bevosita ovchilik qurollarini realizatsiya qiluvchi savdo tashkilotlarining binolarida yoki tegishli ko‘rgazmalarda (tadbirlarda) amalga oshiriladi. Shunga muvofiq, 2GIS mahsulotlarida qurol-yarog‘ reklamasi taqiqlangan.
“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunning 25-moddasiga asosan qimmatli qog‘ozlarni va aholining mablag‘larini jalb etish bilan bog‘liq xizmatlarni reklamasining quyidagi xususiyatlari belgilangan.
Qimmatli qog‘ozlarni va aholining mablag‘larini (banklardagi, sug‘urta va shu kabilarni) jalb etish bilan bog‘liq xizmatlarni yoki shunday xizmat ko‘rsatayotgan shaxslarni reklama qilishni bunday faoliyat turi bilan shug‘ullanish huquqi borligini tasdiqlaydigan tegishli litsenziya bo‘lgan taqdirdagina amalga oshirish mumkin. Bunday xizmatlar yoki shunday xizmat ko‘rsatuvchi shaxslar reklamasida kutilayotgan daromadlar miqdorini, shuningdek bo‘lajak foyda (daromad) to‘g‘risidagi boshqa axborotni ma’lum qilish taqiqlanadi, kamida bir yillik yakunlarga ko‘ra amalda to‘langan foyda (daromad) bundan mustasno.
Reklamada qo‘llaniladigan ma’lumotdan quyidagi maqsadlarda foydalanish taqiqlanadi:
– urush, zo‘ravonlik va terrorizmni, shuningdek, diniy ekstremizm, separatizm va fundamentalizm g‘oyalarini targ‘ib qilish;
– O‘zbekiston Respublikasining mavjud konstitutsiyaviy tuzumini, hududiy yaxlitligini zo‘rlik bilan o‘zgartirishga da’vat etish;
– davlat siri bo‘lgan ma’lumotlarni yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan boshqa sirni oshkor etish;
– milliy, irqiy, etnik yoki diniy adovat qo‘zg‘atuvchi, shuningdek, fuqarolarning sha’ni va qadr-qimmatiga yoki ishchanlik obro‘siga putur yetkazuvchi, ularning shaxsiy hayotiga aralashishga yo‘l qo‘yuvchi axborotni tarqatish;
– pornografiyani, giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar va prekursorlarni targ‘ib qilish;
– qonunga muvofiq jinoiy va boshqa javobgarlikka sabab bo‘ladigan boshqa harakatlarni sodir etish.
Yakuniy qoidalar
Ushbu Talablarning amaldagi tahriri Saytida Internet tarmog‘idagi http://law.2gis.uz/advert-rules/requirements manzilida joylashgan.
01.09.2019-yildagi tahrir.
Ushbu Talablarning amaldagi tahriri Saytida Internet tarmog‘idagi http://law.2gis.uz/advert-rules/requirements manzilida joylashgan.
01.09.2019-yildagi tahrir.